Artykuły | Polskie Centrum Opieki Domowej

Karta Praw Opiekuna

Opiekun osoby przewlekle chorej nie jest sam. W zależności od statusu formalnego ma prawo do różnych form wsparcia merytorycznego, psychologicznego i finansowego.

Kogo możemy nazywać opiekunem? Opiekę nad pacjentem mogą sprawować:
1. rodzice dziecka wykonujący władzę rodzicielską
2. opiekun prawny ustanowiony przez sąd opiekuńczy
3. opiekun faktyczny.

Zapoznaj się z Karta-Praw-Opiekuna opracowaną przez eksperta Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej – prof. nadzw. dr hab. Dorotę Karkowską i dowiedz się jakie prawa przysługują opiekunom.

? Karta-Praw-Opiekuna

Zapraszamy na bezpłatne szkolenie „Profilaktyka urazów wśród osób powyżej 60-go roku życia”

W imieniu organizatora, Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, zapraszamy do udziału w bezpłatnym szkoleniu pt. „Profilaktyka urazów wśród osób powyżej 60-go roku życia”, zakończonym uzyskaniem certyfikatu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego.

Szkolenie odbędzie się 30.10.2019, w godzinach 10:00-15:00 w Centrum Alzheimera, Al. Wilanowska 257.

Szkolenie skierowane jest do wszystkich osób zajmujących się osobami starszymi – do zawodowych lub rodzinnych opiekunów, pielęgniarek oraz pracowników ośrodków pomocy społecznej. Wykładowcą jest lekarz, specjalista w dziedzinie geriatrii i chorób wewnętrznych.

Wszyscy uczestnicy szkolenia otrzymają materiały edukacyjne oraz darmowy poczęstunek.Szkolenie zakończone będzie uzyskaniem certyfikatu.
Liczba miejsc jest ograniczona!

Więcej informacji oraz formularz rejestracyjny znajdą Państwo na stronie https://aktywnysenior.exposupport.pl

Bezpieczna jesień życia

Przez setki lat ludzie z trudem dożywali pięćdziesiątki. Dziś to się radykalnie zmieniło. Spotkanie dziewięćdziesięciolatka nie jest już niczym wyjątkowym. Dzięki postępom medycyny i farmakologii średnia długość życia ulega wydłużeniu. Szacuje się, że w ciągu dekady przybędzie w Polsce prawie 2 mln osób w wieku emerytalnym. W starzejącym się społeczeństwie stopniowo będzie zatem wzrastać liczba ludzi niesamodzielnych i samotnych. Pomimo, że osoby w podeszłym wieku są nieodłącznym elementem społeczeństwa, często są traktowane tak, jakby już do niego nie należały, a ich potrzeby życiowe spychane są na margines.

Badania społeczne

Wypowiadając się na temat własnej starości, osoby badane zawsze podkreślają znaczenie niezależności i samodzielności w swoim życiu. Jedynie co piąty ankietowany chciałby mieszkać na starość z rodziną. Ponad połowa pragnie pozostać samodzielna i tylko doraźnie korzystać z pomocy bliskich. Uznaniem społecznym cieszą się te rozwiązania, które stwarzają osobom w podeszłym wieku możliwość pozostania w swoim naturalnym środowisku i strefie komfortu.

Potrzeby seniorów

Zapytani o obszary, w których potrzebują pomocy, seniorzy wymieniają: prowadzenie gospodarstwa domowego, sprawy urzędowe i administracyjne, pomoc w wizytach u lekarza i opieka medyczna. Ponad połowa z nich mówi o potrzebach finansowych. Ważnym aspektem jest również dotrzymywanie towarzystwa.

Biorąc pod uwagę powyższe wyniki badań społecznych, bardzo dobrym rozwiązaniem wydaje się być pomoc profesjonalnych opiekunów zewnętrznych.

Polskie Centrum Opieki Domowej powstało właśnie po to, by pomagać seniorom i ich rodzinom. Nasi doświadczeni i profesjonalni opiekunowie każdego dnia sprawiają, że codzienność staje się łatwiejsza. Są jak przyjaciel – zawsze gotowy do pomocy i dyskretny. Jesteśmy po to, aby pomóc.

Głuchota – problem seniora i opiekunów

Głuchota starcza spowodowana jest starzeniem się komórek nerwowych, które z upływem lat ulegają uszkodzeniom w obrębie ucha wewnętrznego. To naturalne, że słuch pogarsza się stopniowo wraz z wiekiem. Krytycznym punktem zwrotnym w procesie osłabienia słuchu jest jednak moment, kiedy senior nie jest już w stanie uczestniczyć aktywnie w rozmowie i śledzić jej przebiegu. Większość ludzi nie umie poradzić sobie ze słabnącym słuchem lub wzrokiem, ponieważ odbija się to w znacznym stopniu na jakości ich życia. Poszczególne dźwięki i obrazy zaczynają przypominać ulotne bańki mydlane, których nie sposób pochwycić i zatrzymać.

Czym jest osłabienie ostrości słuchu i jak przebiega?

W czasie szybkiej, ożywionej rozmowy, w której bierze udział kilka osób i gdzie słychać różne inne dźwięki w tle, senior traci ostrość dźwięków. Bardzo ciężko jest mu wyłapywać pojedyncze słowa, przez co gubi cały wątek i sens wypowiedzi. Osoby ze słabnącym słuchem zaczynają coraz głośniej słuchać radia i telewizji. Choroba może zaczynać się już po 50. roku życia i objawiać się problemami ze słyszeniem wysokich dźwięków. Senior nie słyszy tak dobrze i wyraźnie, ale jest w stanie rozpoznawać słowa podczas normalnej rozmowy. Osoba starsza, u której zostanie zdiagnozowane osłabienie ostrości słuchu, podawana jest leczeniu, które opóźnia dalszy rozwój choroby.

Co z opiekunami?

Głuchota to problem, który dotyczy zarówno seniora, jak i opiekuna. Wraz z zanikiem słuchu obniża się samoocena i poczucie przydatności społecznej, co może skutkować stanami depresyjnymi. Senior bardzo często ma problemy z porozumiewaniem się i z reguły nie chce lub boi się dopytywać, prosić o powtórzenie. Może to być powodem wielu nieporozumień i napięć. Głuchota starcza sprawia, że zarówno senior, jak i opiekunka denerwują się zupełnie niepotrzebnie.

Aparat słuchowy – skuteczna pomoc w głuchocie

Rozwój głuchoty starczej jest procesem, którego nie da się zatrzymać i postępuje wraz ze starzeniem organizmu. Doskonałym sposobem na zapewnienie dobrego samopoczucia seniora w tym okresie życia jest aparat słuchowy, który zadba o jego komfort i pomoże skutecznie komunikować się z otoczeniem. Wybór urządzeń jest bardzo szeroki – te nowoczesne są niewielkich rozmiarów i pozwalają na samodzielna obsługę manualną. Warto pamiętać, że nawet jeśli senior będzie samodzielnie obsługiwał urządzenie, opiekunowie powinni systematycznie sprawdzać stan baterii i pomagać w czyszczeniu sprzętu.

JAK DBAĆ O WZROK SENIORA?

Wzrok każdego z nas pogarsza się wraz z wiekiem i często pojawiają się poważne choroby oczu. Statystyki pokazują, że aż 90 % seniorów po sześćdziesiątym roku życia dotkniętych jest zaćmą, jaskrą lub zwyrodnieniem plamki żółtej. Przy odpowiedniej profilaktyce można jednak opóźnić te procesy, a czasem całkiem zatrzymać. Co robić, aby jesień życia miała ostre barwy i wyraźne kształty?

Krople i ćwiczenia na suche oko

Suchość oka to jedna z najczęstszych dolegliwości występujących u osób starszych. Mniejsze wydzielanie filmu łzowego powoduje pieczenie i swędzenie oczu, uczucie piasku pod powiekami, a nawet zaburzenia ostrości widzenia. By uwolnić podopiecznego od dyskomfortu, warto zakrapiać jego oczy odpowiednimi kroplami. Skuteczna jest też prosta gimnastyka oka, polegająca na częstym mruganiu oraz naprzemiennym patrzeniu w dal i na przedmiot znajdujący się tuż obok. W trakcie tych ćwiczeń oko wydziela potrzebną wydzielinę.

Zmiana nawyków żywieniowych

Dieta ma ogromny wpływ na kondycję wzroku. Jak dowodzą badania, w jadłospisie osób starszych powinny znaleźć się dwa cenne przeciwutleniacze – luteina i zeaksantyna. Bogatym ich źródłem są zwłaszcza warzywa – szpinak, papryka, brokuły, sałata. Nasz organizm gromadzi je w siatkówce oka, chroniąc jednocześnie przed wystąpieniem zwyrodnienia plamki żółtej. Lekarze okuliści zalecają dietę bogatą w witaminy A, E i C, a także kwasy omega-3, których najlepszym źródłem są ryby. Składniki te pomagają nie tylko w utrzymaniu dobrej kondycji oczu, ale zapobiegają powstawaniu zaćmy.

Warunki zewnętrzne

Najważniejsze jest przede wszystkim nawilżanie powietrza i utrzymywanie odpowiedniej temperatura pomieszczenia. Dla komfortu psychicznego warto również zadbać o odpowiedni rodzaj światła i właściwą dawkę snu. Sen jest ważny dla regeneracji całego naszego organizmu, w tym także dla regeneracji oczu. Zbyt mało snu sprzyja zmęczeniu oczu, które powoduje podrażnienia i wysychanie. Natomiast podczas spacerów warto zadbać o kapelusz lub dobre okulary przeciwsłoneczne. Zbyt długa ekspozycja oczu na promieniowanie UVA oraz UVB może być bardzo groźna w skutkach, przyczynia się bowiem do uszkodzenia plamki żółtej, a nawet do powstawania nowotworów gałek ocznych i powiek. Promienie słoneczne wysuszają powierzchnię oka, przez co podczas słonecznych dni może towarzyszyć Ci uczucie suchości, piasku pod powiekami lub pieczenia.

Wizyty u okulisty

Nie zapominajmy też o regularnych wizytach u lekarza okulisty. Seniorzy powinni badać swój wzrok co najmniej raz w roku. Częściej, jeśli chorują na cukrzycę lub nadciśnienie tętnicze. Systematyczne kontrole umożliwiają szybkie rozpoznanie choroby wzroku i skuteczne jej leczenie.

Seniorze! Pamiętaj o codziennych ćwiczeniach

Sprawny i silny organizm to podstawa zdrowia – niezależnie od wieku. Dzięki codziennej dawce gimnastyki, seniorzy mogą poprawić kondycję ruchową, zwiększyć swoją sprawności w wykonywaniu codziennych zajęć, a co za tym idzie uchronić swoje ciało przed urazami i niekontrolowanymi upadkami. Ćwiczenia dostosowane do potrzeb osób starszych nie obciążają stawów ani kolan. Pół godziny aktywności dziennie pozwala uchronić się przed wieloma chorobami i poprawić samopoczucie.

Siła mięśni
Siła mięśni jest niezwykle ważna nie tylko do normalnego funkcjonowania, ale także w profilaktyce upadków i złamań. Wiadomo, że z wiekiem siła mięśni – zwłaszcza niećwiczonych – spada, a nieprawidłowa dieta uboga w produkty zawierające wapń, może przyczynić się do licznych kontuzji i złamań. Podstawowe ćwiczenia rozciągające i rozgrzewające poszczególne partie ciała mogą uchronić przed poważnymi problemami z wiekiem i niepełnosprawnością.

Ćwiczenia wytrzymałościowe
Należą do nich wszelkie sporty i aktywności, również takie jak: spacery, jogging, pływanie, jazda na rowerze. Nawet grabienie liści i drobne prace ogrodowe zwiększają częstotliwość akcji serca i oddychania. Zbuduj swoją wytrzymałość stopniowo, począwszy od zaledwie 5 minut treningu, aż do 15-120 i kolejnego wydłużania dystansu.

Zasady bezpieczeństwa

Nie wstrzymuj oddechu podczas ćwiczeń siłowych. Może to wpływać na ciśnienie krwi
Unikaj szarpania i gwałtownych ruchów
Unikaj blokowania stawów rąk i nóg podczas napięcia mięśni
Nie forsuj organizmu zbyt mocno, stosuj się do zasady – lepiej mniej, a częściej!

Prosty sposób na codzienną rozgrzewkę dla każdego seniora:
Usiądź na krześle z wyprostowanym kręgosłupem.
Trzymaj stopy płasko na podłodze.
Trzymaj ręce prosto w dół po bokach z dłońmi skierowanymi do wewnątrz.
Podnieś obie ręce do boku, na wysokości ramion.
Trzymaj ramiona w tej pozycji przez kilka sekund.

Opuść ramiona i odpocznij.

Powtórz 8 do 15 razy.

Senior podczas upałów

Media ostrzegają przed kolejną falą afrykańskich upałów. Wraz ze wzrostem temperatury znacząco rośnie ryzyko przegrzania oraz odwodnienia organizmu. Pomimo alertów pogodowych, każdego lata dochodzi do zgonów z powodu gorąca. Dla osób powyżej 60 roku życia letni skwar to sygnał alarmowy, aby zmienić codzienne nawyki.

Ludzki organizm radzi sobie z wysoką temperaturą poprzez potliwość oraz oddychanie (z każdym oddechem tracimy sporą część ciepła). Jednak z biegiem lat ten mechanizm obronny staje się coraz mniej sprawny, głównie za sprawą mniejszej wydolności układu oddechowego, słabszego serca oraz zaniku gruczołów potowych. Gdy termometry wskazują powyżej 35 stopni Celsjusza, organizm seniora wymaga wsparcia.

Na świeżym powietrzu

Przede wszystkim należy unikać bezpośredniego nasłonecznienia, ponieważ łatwo o udar słoneczny, który objawia się zmęczeniem, silnym bólem i zawrotami głowy, nudnościami, gorączką, szumem w uszach, drgawkami, wzrostem temperatury ciała zagrażającej życiu, większą częstotliwością bicia serca i oddechu. Upał wpływa również na układ nerwowy. Wysokie temperatury mogą powodować ospałość, zdenerwowanie, a także wpływają na poziom koncentracji. Dlatego w trakcie upałów ludzie starsi powinni unikać wychodzenia z domu w godzinach wysokiego nasłonecznienia, czyli w przedziale od godziny 11:00 do 18:00. W czasie spaceru po mieście trzeba wybierać miejsca zacienione, zawsze z nakryciem głowy. W upalne dni najlepiej jest założyć lekką i przewiewną odzież z tkanin naturalnych w jasnych kolorach. Wspomoże to właściwą termoregulację organizmu. Oprócz tego trzeba nawadniać organizm i pić dużo wody. W upalne dni należy wypić 3-3,5 litra wody. Warto natomiast unikać kawy oraz napojów zawierających duże ilości cukru, ponieważ zwiększają ryzyko odwodnieniu organizmu.

We własnym domu

Upał w pomieszczeniu również może stanowić zagrożenie dla osób w podeszłym wieku, dlatego warto monitorować ich stan i nie pozostawiać bez opieki. W ciągu dnia dobrze jest zamknąć w domu okna i zaciągnąć żaluzje lub zasłony, aby ograniczyć napływ gorącego powietrza do mieszkania – szczególnie po stronie nasłonecznionej. Okna można otwierać nocą, kiedy temperatura jest niższa – oczywiście jeżeli jest to bezpieczne. W przypadku seniorów ważne są również kwestie farmakologiczne. Podczas upałów, gdy organizm się odwadnia, stężenie leków w organizmie może się zwiększyć nawet do zagrażającego życiu. W związku z tym osoby starsze powinny bardzo uważnie monitorować swoje samopoczucie, a przede wszystkim stosować się do zaleceń związanych z postępowaniem podczas upałów.

Seniorze uważaj kogo wpuszczasz do domu

Dwie młode kobiety podają się za pracownice ośrodka pomocy społecznej, wchodzą do mieszkania spragnionego kontaktu 84-latka i kradną ponad 5 tysięcy złotych. To nie scenariusz filmu sensacyjnego, ale autentyczny przypadek, który zdarzył się wiosną. Policja niezmiennie apeluje, aby zachować ostrożność, kiedy ktoś nieznajomy puka do naszych drzwi. Zanim wpuścimy taką osobę do mieszkania, telefonicznie możemy się upewnić czy pracuje ona w danej instytucji. Przekazujcie usłyszane historie dalej, ostrzegajcie swoich znajomych, bliskich i samotnych sąsiadów. Oszuści lub złodzieje mogą zapukać również do naszych drzwi, a wtedy warto wiedzieć jak się zachować.

Oszuści i złodzieje wciąż szukają nowych sposobów na to, aby się wzbogacić. Często wykorzystują życzliwość i otwartość starszych osób. Pukają do drzwi seniorów, wykazują zainteresowanie ich sprawami. Podają się za pracowników różnych instytucji, m.in. ZUS-u, ośrodka pomocy społecznej – takich, z których świadczeń starsze osoby korzystają. Złodzieje w ten sposób zdobywają zaufanie i przychylność seniorów. Zdarza się, że podszywają się za pracownika wodociągów, sprzedawców prądu czy usług teleinformatycznych. Szukają różnych sposobów by starsze osoby wpuściły ich domu. Wówczas stosują różne taktyki manipulacji, odwracają uwagę i kradną pieniądze czy też biżuterię.

Przed otwarciem drzwi :

upewnijmy się, że osoba która tam stoi jest nam znana, a jeśli nie, to zapytajmy o cel wizyty. Poproś o okazanie dowodu tożsamości, legitymacji służbowej czy identyfikatora. Uczciwej osoby nie zrazi takie postępowanie powodowane ostrożnością.
w razie wątpliwości należy umówić się na inny termin, sprawdzając uprzednio w administracji osiedla lub innej odpowiedniej instytucji wiarygodność osoby pukającej do drzwi (jeśli osoba podaje się za przedstawiciela administracji lub innej odpowiedniej instytucji).
w sytuacji, gdy osoba staje się natarczywa, natychmiast należy zadzwonić na policję lub zaalarmować otoczenie.

Dobre relacje podstawą szczęścia

Życie jest wstęgą przeplatającą przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, a człowiek doświadcza w swoim życiu miłości przekazywanej z pokolenia na pokolenie. Zwykle pod koniec życia, seniorzy robią szczególny bilans – zastanawiają się kogo obdarzyli miłością i od kogo sami ją naprawdę otrzymali. Obdarowywanie uczuciami i ich przyjmowanie stają się najważniejsze. Kiedy człowiek ma poczucie, że kocha i jest kochany, osiąga szczęście niezależnie od pojawiających się problemów i słabnącego zdrowia.

Bolesne odloty

Niezależnie od tego jak bliskie są więzy rodzinne, dzieci są jak goście. Przez kilkanaście lat mieszkają z rodzicami, a następnie wyfruwają z gniazda. Nie można mieć do nich pretensji o to, że chcą żyć własnym życiem. Wręcz przeciwnie, czasem warto im pomóc opuścić bezpieczny azyl. Zdarza się jednak tak, że kiedy dzieci opuszczają dom, znika z niego śmiech, radość i poczucie szczęścia. Psychologia określa ten stan syndromem pustego gniazda. Dzieje się tak w przypadku, gdy rodzice koncentrują swoją uwagę i uczucia jedynie na dziecku, zapominając o współmałżonku i pielęgnowaniu łączącej ich relacji, przyjaźni i pasjach. Stan psychiczny obojga lub jednego z rodziców (najczęściej matki) gwałtownie się pogarsza i zabija radość życia. Rodzice obawiają się, że przestaną być dla dzieci ważni. A przecież dzieci, a później wnuki to nowe pokolenia, które mają inne spojrzenie na świat, inne zainteresowania, potrzeby i marzenia niż ich przodkowie. Ta odrębność często bywa powodem nieporozumień i konfliktów. Każdy człowiek żyje w swoim świecie, dlatego czasem tak trudno otworzyć się na drugą osobę, nawet najbliższą. Warto się jednak o to postarać, gdyż dobre relacje z dziećmi i wnukami są jednym z warunków szczęścia i podstawą, na której można zbudować spełnione życie i satysfakcjonującą starość.

Sprawdzone sposoby na dobre relacje z dziećmi i wnukami

1. Szanuj decyzje bliskich, nawet w przypadku odmiennego zdania. Nie należy wtrącać się w życie dzieci i wnuków, ponieważ mają oni prawo do własnych wyborów, a nawet do popełniania błędów. Nikt nie lubi wywierania presji, kontroli i żądania wyjaśnień. Nie róbmy zatem naszym dzieciom i wnukom tego, czego sami byśmy również nie zaakceptowali. Zdecydowanie skuteczniejszym działaniem jest dawanie dobrego przykładu i dyskretne wskazywanie właściwego kierunku, bez wywierania nacisku.

2. Każdy senior pragnie regularnych, ciepłych kontaktów z bliskimi – to naturalne. Młodzi też tego pragną, tyle, że ich czas płynie szybciej, co sprawia, że trudno sprostać tym oczekiwaniom. Dobrze, aby seniorzy wiedzieli, że niespełnione oczekiwania zawsze wiążą się z frustracją. Warto zatem otwarcie mówić o swoich pragnieniach i potrzebach, nie mając jednak żadnych konkretnych oczekiwań co do ilości telefonów, wizyt, podziękowań i wyrazów szacunku.

3. Proś o pomoc otwarcie, nie oczekuj, że bliscy domyślą się czego potrzebujesz. Jeżeli spokojnie wyrazisz swoje konkretne potrzeby, dzieci i wnuki mają szanse je zaspokoić.

4. Okaż bliskim wdzięczność za to, że są, kochają i wspomagają – niech wiedzą, że są radością i nadzieją, a nie koniecznością czy rozczarowaniem.

5. Nie zapominaj o ważnych datach. Zapisane w kalendarzu przypomną, aby złożyć życzenia we właściwym czasie.

6. Utrzymuj regularny kontakt – dzwoń, pisz SMSy, maile. Rozmowy telefoniczne nie zastąpią bezpośredniej relacji, ale pozwalają utrzymywać regularne kontakty nawet, jeśli bliscy są zapracowani. Odwiedzaj dzieci i wnuki, ale z umiarkowaną częstotliwością i po zapowiedzeniu.

7. Dawaj wsparcie! Obojętnie w jakim wieku są dzieci lub wnuki, zawsze potrzebują psychicznej podpory. Poczucie towarzyszącej im miłości, mądrości i zrozumienia rodziców pomaga im osiągać sukcesy i niesie ich przez życie.

Jak skutecznie wyrażać emocje?

Mów o swoich radościach, drobnych zwycięstwach i przyjemnościach dnia codziennego. Nie zatrzymuj w sobie trudnych emocji – smutku, rozczarowania, gniewu i lęku. Bolesne uczucia najlepiej wyrażać stosując zasadę „słodkiego cukierka i gorzkiej pigułki”, czyli przeplatać negatywne informacje zwrotne z pozytywnymi. Istotne jest to, aby wskazywać na czyny, czyli ewentualne raniące zachowania, a nie np. na cechy charakteru, bo w przeciwieństwie do charakteru, zachowanie zawsze można zmienić.

Nie wstydź się okazywać miłości do najbliższych czynami – przytuleniem, pogłaskaniem, pocałunkiem. Jeśli pozwala na to sytuacja życiowa i zdrowotna, zrób od czasu do czasu jakiś drobny gest np. przypilnuj wnuki, upiecz ciasto, zaproś na domowy obiad lub przynieś drobny prezent.

Senior bezpieczny na drodze

Wiosna sprzyja spędzaniu czasu na świeżym powietrzu w różnej formie: spacery, wycieczki piesze, rowerowe i samochodowe. Na drogach robi się coraz tłoczniej i bardziej dynamicznie. Jednocześnie pogoda potrafi płatać figle i nagle zmieniać się z pogodnego na burzowy dzień. Dlatego warto zadbać o bezpieczeństwo i zachować wzmożoną ostrożność. W przypadku osób starszych jest to szczególnie ważny aspekt, gdyż ich koncentracja i sprawność może być osłabiona nie tylko przez wiek i dotykające ich schorzenia, ale również z powodu zażywanych leków i warunków pogodowych, czego nie zawsze jesteśmy świadomi. Warto zatem zaopatrzyć seniora w odblaski noszone w sposób widoczny dla innych uczestników ruchu i uczulić go, że nawet jeżeli On widzi nadjeżdżający samochód, to nie oznacza, że kierowca też Go widzi.

Seniorzy pamiętajcie o tym, aby:

> korzystać z wyznaczonych przejść dla pieszych,

> korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych,

> jeżeli nie ma chodnika, to korzystajcie z pobocza,

> jeżeli brak pobocza zmusza do korzystania z jezdni zawsze korzystamy z lewej strony drogi, trzymając się jak najbliżej jej krawędzi i ustępując miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi,

> przed przejściem przez jednię należy się zatrzymać i popatrzeć w lewo, w prawo i w lewo, jak nic nie jedzie dopiero przechodzić. Jeśli samochód nie zwalnia czekajcie, nawet wtedy, gdy macie pierwszeństwo lub zielone światło!

Seniorzy pamiętajcie, że nie wolno:

> wchodzić nagle na jezdnię przed jadący pojazd, w tym również na przejściu dla pieszych,

> wyłaniać się nagle spoza pojazdu lub innej przeszkody ograniczającej widoczność drogi,

> zwalniać kroku lub zatrzymywać się bez potrzeby przechodząc przez jezdnię.

Aktywni seniorzy „za kierownicą” szczególnie pamiętajcie o:

> ustąpieniu pierwszeństwa pieszym na przejściu dla pieszych, rowerzystom na oznakowanym dla nich przejeździe i autobusom włączającym się do ruchu z przystanku,

> zachowaniu bezpiecznej odległości od innych pojazdów i uczestników ruchu,

> zachowaniu odległości umożliwiającej bezpieczną reakcję w odpowiednim czasie,

> szczególnej ostrożności podczas wyprzedzania,> dostosowaniu prędkości do warunków na drodze,

> bezpiecznym włączaniu się do ruchu,

> wyraźnym i wcześniejszym sygnalizowaniu zamiaru zmiany kierunku jazdy,

> stosowaniu zasady ograniczonego zaufania,

> regularnym sprawdzaniu własnej kondycji i stanu technicznego pojazdu, którym się poruszacie